Bemalingspompen van stoomgemaal De Tuut

Revisie van een centrifugaalpomp (door Mart v.d. Brink)

Machinekamer in 2011

Acht september 2011 was voor ons een heugelijke dag, want op die woensdagavond om 18.30 uur heeft de centrifugaalpomp van Machine 1 voor het eerst weer water ‘over de dijk’ gepompt. Het weer bedrijfsklaar maken van deze pomp heeft in totaal meer dan vijf jaar geduurd.
Toen in 2001 Machine 1 voor het eerst weer in bedrijf kwam, wilden we ook de pomp weer laten werken. Bij een controle bleek echter dat pomp en machine niet meer in één lijn stonden; waarschijnlijk omdat het gebouw in tachtig jaar tijd iets is verzakt. Er bleek een afwijking te zijn van bijna 1 millimeter. Dit hebben we opgelost door het steunlager iets te verplaatsen, waardoor deze af- wijking enigszins gecorrigeerd en opgenomen werd door het kruklager. Hoewel machine en pomp zonder trillingen draaiden, was dit geen mooie oplossing. Daarom hebben we toen besloten om de machine niet meer gekoppeld te laten draaien. Een andere reden voor deze beslissing was het feit dat Ketel 1 té zwaar werd belast en daardoor niet langdurig stoom kon leveren voor het draaien met de pomp. Ketel 2 en Ketel 3 zou- den dit echter wél kunnen en daarom zijn we al geruime tijd bezig om ook deze ketels weer operationeel te krijgen.
In 2006 zijn we begonnen met het oplossen van het aslijn probleem. Om precies te bepalen hoe groot de afwijking uit het midden was, hebben we een lasermeting uitgevoerd met apparatuur die normaliter gebruikt wordt om grote turbines op de honderdste millimeter uit te lijnen. Toen bleek dat het lager horizontaal 0,97 mm en verticaal 0,08 mm uit lijn lag. Eigenlijk zouden pomp en machine daarom opnieuw moeten worden uitgelijnd.
Dat zou betekenen dat óf de pomp óf de machine iets verplaatst moest worden. Dit was vrijwel on-mogelijk, omdat ze beide in de betonnen fundering van het gebouw waren gestort.
Gelukkig zijn we erin geslaagd om ook voor dit probleem een oplossing te bedenken. Er zou een nieuw lager moeten komen, waarbij het gat uit het midden werd gemaakt (excentrisch dus). Op die manier zou de waaier van de pomp weer in één lijn met de machine komen te liggen. Voor zover wij weten is zoiets – waar dan ook- nog nooit eer- der toegepast.
Vrijwilliger Daan Toonen heeft vervolgens de tekeningen gemaakt en het bronzen materiaal hebben we via andere kanalen in ons bezit gekregen. Nadat de lagers waren gedraaid, bleken de maatafwijkingen te groot te zijn, onder andere omdat de gebruikte draaibank niet nauwkeurig genoeg was. We hebben toen een nieuwe poging ondernomen en met behulp van de firma Jonker uit Wijchen is het uiteindelijk toch gelukt om nieuwe bronzen lagerbussen met een excentrisch gat te maken, binnen de gestelde maat-toleranties. Maar toen moesten ze nog gemonteerd worden. In de winterperiode van 2010-2011 hebben we de stoute schoenen aangetrokken en zijn we met de eigenlijke revisie van de pomp begonnen.
Behalve het plaatsen van de nieuwe lagers moes- ten ook de dichtingsringen van het waaierhuis met dezelfde honderdste millimeters worden ver- plaatst. Hiervoor hebben we excentrische paspennen moeten laten maken. Verder zijn alle pakkingen, sommige met een afmeting van twee bij één meter, vervangen. Om lucht-inbraak via de lager- ringen te voorkomen, hebben we in eerste instan- tie minimale passingen van de lagerbussen aangehouden. Ook is er een speciaal soort vet gebruikt, dat ter beschikking werd gesteld door de firma Hofmeijer uit Hengelo, specialist in het reviseren van grote centrifugaalpompen.

Een fotovideo geeft een beeld van de jarenlange werkzaamheden.   https://youtu.be/V7z2IovCfBs
Ik wil hierbij speciaal dankzeggen aan Ad van Eck, Rob Bannink en Jos Verkuijk, die al die woensdagavonden hebben meegeholpen om deze mijlpaal te bereiken. Mede door hún inspanningen is ons uiteindelijke doel, het geheel operationeel maken van De Tuut, weer een stapje dichterbij gekomen.

Bemalingspomp 1 met links de stoker Gradus

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Een videofilm gemaakt door Wouter van der Laar.