Herbouw van de voormalige kakdoos

Geschreven door Henk Bee. in 20111

Metselaar Henk Be., Arsak T.,

Metselaar Henk Be. en oppermannen Arsak T. en Jan R.

Toen oud-stoker Piet van Geenen in de Monumentaal van april 2007 zijn verhaal over De Tuut vertelde, kwam ook de toenmalige kakdoos aan de orde. Dit – in onze ogen primitieve, maar destijds gebruikelijke – toilet bevond zich achter de kolen- loods en was speciaal bedoeld voor stokers. Van- wege hun vuile werk mochten zij geen gebruik maken van het toilet in het nabijgelegen huis van de machinist.
Piet kon het hokje nog grotendeels beschrijven en aan de buitenmuur van de kolenloods was nog te zien dat er ooit iets aangebouwd was geweest. Het leek ons een goed idee om – in het kader van de restauratie – ook dit ‘stokersgemak’ te gaan her- bouwen. En al snel was er een vrijwilliger gevonden die bereid was deze taak op zich te nemen.
Hij was enthousiast, werkte snel en na enkele maanden al was het stokersgemak voltooid. Het is een kleine ruimte met tussen de zijwanden een horizontale plank met daarin een gat waarop een deksel past. Via een gresbuis daaronder kwamen de fecaliën destijds in de Wetering terecht. Die gresbuis hebben we nu maar achterwege gelaten, want het is niet de bedoeling dat dit stokersgemak ook daadwerkelijk gebruikt gaat worden. Oudere bezoekers zullen zich dit ouderwetse type toilet ongetwijfeld nog kunnen herinneren, maar voor de meeste jongeren is het beslist een curiositeit.
Dat bleek al vóór de officiële opening, toen er door de bezoekers diverse foto’s van werden ge- maakt.
Oud-stokers Piet van Geenen en Adriaan Basten hadden de eer om het stokersgemak op 7 juli 2011 officieel te openen. Dat gebeurde door de deur van het slot te draaien, waarna (etalagepop) stoker Gradus zichtbaar werd, die met zijn broek op de knieën en schijnbaar ontspannen in het – voor die tijd pikante – mannenblad De Lach zat te lezen.

Hij was goed geschminkt (met zweetdruppels en zwarte vegen in zijn gezicht) en hij droeg kleren zoals die in de jaren vijftig van de vorige eeuw voor een stoker gebruikelijk waren. Gradus zal die kleren voorlopig blijven dragen, want we willen hem in zijn outfit niet kwijt. Wél zal hij op den duur een ander plekje krijgen, want veel bezoekers willen zelf op het stokersgemak gefotografeerd worden en we willen niet dat Gradus hen dan in de weg zit.
Hoe dan ook, het was een feestelijke gebeurtenis die 7e juli en de feestvreugde werd nog eens verhoogd toen er vervolgens – heel toepasselijk – Zeeuwse bolussen werden geserveerd. Het stemt ons tevreden dat we door de herbouw van dit stokersgemak nog beter zichtbaar kunnen maken hoe Stoomgemaal De Tuut er in vroeger dagen heeft uitgezien.

 

Naschrift

De aanblik van het stokersgemak bleek zo echt te zijn dat het enkele keren is voorgekomen dat hij werkelijk als toilet gebruikt werd. Gradus was zo echt dat sommige bezoekers die de deur open deden zich rot schrokken van de stoker Gradus. Uiteraard kwam van een echte Maas en Waler er een stukje tekst in dialect!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nadat het idee van de stokerpop was ontstaan kwam Jan R. met een aankleedpop. Er ontbrak echter een stuk mannelijkheid en in een jolige bui op een werkwoensdagavond kwam Peter H. met de aankondiging dat hij wel zoiets kon leveren gezien zijn medische achtergrond.

 

Er waren enkele vrijwilligers die dit te aanstotend voor de feestelijke opening achtten. Daarom werd besloten dat dit onderdeel toch weer verwijderd moest worden. Het heeft echter een plekje gekregen ergens in het gebouw en alleen bij de sloop zal dit ongebruikte relikwie waarschijnlijk gevonden worden.

 

 

 

 

 

 

Een videofilm geeft een beeld hoe de bouw verliep en hoe de feestelijke opening met de twee oud stokers plaatsvond. https://youtu.be/obC1r2XZe0Y

Stoker Gradus kreeg later een andere plaats en voor diverse producten poseerde hij regelmatig. (in wording)

Kakdoos

Artikel lezen